‘Witteren’ is een eeuwenoude landbouwtechniek om graslanden te bevloeien. Stromend water wordt via sloten en greppels tot op het grasland, de vloeiweide, geleid om de hooiopbrengst te verhogen. Op de vloeiweiden van de Grote Watering in Lommel-Kolonie wordt de bevloeiingstechniek nog steeds toegepast. Om een eerste impressie te krijgen kun je alvast eens kijken op; https://www.youtube.com/watch?v=O8wlXAOH0vo&t=55s
Hierna vertel ik jullie meer over ons begeleid bezoek op 9 april, met onze vogelspotgroep aan de Grote Watering in Lommel. Natuurlijk Zutendaal was er ruim vertegenwoordigd! Onder leiding van conservator Albert Janssen kregen we uitvoerige uitleg over het ontstaan van deze eeuwenoude landbouwtechniek en de huidige instandhouding. De Grote Watering van Lommel is een uniek overblijfsel van een groots opgezet irrigatieproject van de Belgische staat in het midden van de 19e eeuw waarbij grote oppervlakten heide omgezet werd in vruchtbaar grasland. Dit natuurgebied van 213 ha is thans een beschermd cultuurhistorisch landschap. Door vrijwilligers van Natuurpunt werden 15 ha grasland in de oorspronkelijke staat hersteld en ze worden nog steeds bevloeid en gehooid op eeuwenoude wijze, dankzij kalkrijk Maaswater, aangevoerd door het Maas-Schelde kanaal via een stelsel van sloten en greppels. Ja, je leest het goed! Vruchtbaar maaswater werd naar Lommel gevoerd via een speciaal hiervoor gegraven kanaal, van daaruit via een hoofdgreppel gevoerd naar de vloeiweiden langs een ingenieus systeem van secundaire greppels en sluizen. De vloeiweiden worden onder begeleiding van de witteraars vanaf 1 maart gedurende drie weken bevloeid. Het afgevoerde water vloeit via natuurlijke beken weer naar de Maas! Eerlijk, we stonden perplex van de vindingrijkheid van onze voorvaderen! De aangevoerde kalk en andere mineralen zorgen nog steeds voor een kenmerkende, zeldzame plantengroei waarin nog de nakomelingen te vinden zijn van de oorspronkelijk gebruikte plantenzaden. Deze vloeiweiden vormen een uniek biotoop van zeldzame planten en dieren. Het bevloeien, het “witteren”, kreeg in 2019 een plaats op de Vlaamse Inventaris Immaterieel Erfgoed, als overblijfsel van een oude landbouwtechniek. Ook de andere delen van de Grote Watering, met populierenaanplantingen, inlandse eik, beuk en es en met op de dijken en slootkanten walnoot en zoete kers, zijn ecologisch interessant met een rijkdom aan planten en dieren. Samen met de vloeiweiden vormen ze een waardevol landschap waarin natuur en erfgoed hand in hand gaan.
Onder leiding van conservator Albert Janssen (tweede van links) bezochten we ook de populierenaanplantingen die ook bevloeit worden via dit systeem.
De vloeiweiden leveren niet alleen hoog kwalitatief hooi op maar geeft een zichtbaar betere biodiversiteit voor alles wat leeft! Geloof je dat in eindjaren 1800 er hooi uit de Wateringen Lommel per schip geleverd werd in Amerika en daar geloofd werd voor zijn hoge voedzaamheid! Heden wordt het hooi nog steeds gegeerd omwille van zijn hoge kwaliteit. Men betaald graag een hoge prijs!
